ਦੀਪਕ ਅਰੋੜਾ

ਇਸ ਹਫਤੇ

4 ਮਾਰਚ - ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਵਰਤ

6 ਮਾਰਚ - ਮੱਸਿਆ

1) ਮੇਖ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - 7, 8 ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਮੂਡ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੇਗਾ।

ਨੌਕਰੀ - ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਚਿੰਤਾ ਰਹੇਗੀ ਪਰ ਹਿੰਮਤ ਵੀ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਭੈਣਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਾਰਾਜਗੀ ਜਾਂ ਗੁੱਸਾ ਹਫਤਾ ਖਰਾਬ ਕਰੇਗਾ

ਉਪਾਅ - ਹਰੀ ਮੂੰਗੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਉ।

2) ਬਿ੍ਖ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਆਲਸ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਹਫਤਾ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਆਲਸੀਪਨ ਕਾਰਨ ਪੜ੍ਹਨਾ ਟਾਲਦੇ ਰਹੋਗੇ।

ਨੌਕਰੀ - ਕੰਮ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ ਪਰ ਕੰਮ ਨਿਪਟਾਉਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖੋ, ਟਾਲੋ ਨਹੀਂ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਇਕੱਲੇ ਬੋਲਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰੋਗੇ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਯੋਗ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

ਉਪਾਅ - ਨਮਕ ਦਾਨ ਕਰੋ ।

3) ਮਿਥੁਨ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਿੱਝ ਵੀ ਤੰਗ ਕਰੇਗੀ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਜੀ ਚੁਰਾਉਗੇ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਲਕੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਰਹੇਗੀ

ਨੌਕਰੀ - ਪੈਸੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਦਰਕਾਰ ਰਹੇਗੀ, ਹਲਕੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਰਹੇਗੀ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਪਤਨੀ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਰਹੇਗੀ।

ਉਪਾਅ - ਹਲਵਾ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੋ।

4) ਕਰਕ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਇਸ ਹਫਤੇ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਿੱਝ ਅਤੇ ਆਲਸ ਹਾਵੀ ਰਹੇਗਾ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਅੱਧੇ ਅਧੂਰੇ ਮਨ ਨਾਲ ਕਰੋਗੇ, ਭਾਵ ਘੱਟ ਫਾਇਦਾ ਰਹੇਗਾ।

ਨੌਕਰੀ - ਜਿਆਦਾ ਕਾਹਲੀ ਨਾ ਕਰੋ ਤਾਂ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ, ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਅੰਦੇਸ਼ਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਪਿਤਾ ਪਤਨੀ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜਗੀ ਰਹੇਗੀ, ਬਹਿਸ ਨਾ ਕਰੋ।

ਉਪਾਅ - ਗੁੜ ਦਾਨ ਕਰੋ।

5) ਸਿੰਘ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - 3, 7, 8 ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਬੁਰੇ ਦਿਨ ਸਫਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਖਾਣਾ ਨਾ ਖਾਉ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਟਾਈਮ ਘੁੰਮਣ ਫਿਰਨ ਵਿਚ ਖਰਾਬ ਕਰੋਗੇ।

ਨੌਕਰੀ - ਖਰਚਾ ਕਰਕੇ ਪਛਤਾਉਗੇ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਰੱਖੋ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਪਤਨੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਥੋੜ੍ਹੀ ਖਰਾਬ ਰਹੇਗੀ, ਕਲਿਹ ਤੋਂ ਬਚੋ।

ਉਪਾਅ - ਦਹੀ ਮੰਦਰ ਚੜਾਉ ।

6) ਕੰਨਿਆ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਬੇਕਾਰ ਵਿਚ ਸੁਸਤੀ ਜਾਂ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਸਾਰਾ ਹਫਤਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰੇਗਾ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਘੱਟ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਜਿਆਦਾ ਰਹੇਗੀ।

ਨੌਕਰੀ - ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਆਲਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰੇਗਾ, ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਘਟਾਉ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਵੱਡਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲ ਬਹਿਸ, ਨਾਰਾਜਗੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਉਪਾਅ - ਸ਼ੱਕਰ ਵਾਲੀ ਰੋਟੀ ਕੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਉ।

7) ਤੁਲਾ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਹਫਤੇ ਦੇ ਆਖਿਰੀ ਦੋ ਦਿਨ ਬੇਕਾਰ ਦਿਮਾਗੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਰੁਟੀਨ ਸੀਰੀਅਸ ਹੋ ਕੇ ਪਾਲਨ ਕਰੋ, ਟਾਈਮ ਖਰਾਬ ਨਾ ਕਰੋ।

ਨੌਕਰੀ - ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਫੀ ਬੋਝ ਰਹੇਗਾ, ਘਰੇਲੂ ਰੁਝੇਵਾਂ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਲਗ ਰੱਖੋ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਘਰ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੁਭਾਅ ਪ੍ਰਤੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਰਹੇਗੀ।

ਉਪਾਅ - ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿਡੌਣੇ ਦਿਉ।

8) ਬਿ੍ਸ਼ਚਕ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਗੁੱਸਾ ਖਿੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੇਗੀ, ਬੇਕਾਰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਹੋਵੋ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਲਾਨਿੰਗ ਕਰੋ।

ਨੌਕਰੀ - ਖਰਚਾ ਥੋੜ੍ਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪੈਸੇ ਬਚਾਉ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਸਾਰਾ ਹਫਤਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ।

ਉਪਾਅ - ਹਨੂਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਨ ਚੜ੍ਹਾਉ।

9) ਧਨੂ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਟੀ ਦਾ ਖਾਸ ਖਿਆਲ ਕਰੋ, ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਟਾਈਮ ਨਾਲ ਕਰੋ

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਹਲੀ ਜਾਂ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੇਗੀ

ਨੌਕਰੀ - ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਹਲੀ ਜਾਂ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰੇਗੀ

ਪਰਿਵਾਰ - ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਬਹਿਸ ਜਾਂ ਝਗੜਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਨਿਪਟਾਉ।

ਉਪਾਅ - ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਨਾਰੀਅਲ ਚੜਾਉ ।

10) ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਰਾਤ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਸਹੀ ਕਰੋ, ਜਿਆਦਾ ਜਾਗਣਾ ਪਵੇਗਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਹੀਨਾ ਬੇਕਾਰ ਜਾਵੇਗਾ

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸਪੈਸ਼ਲ ਟਾਈਮ ਕੱਢਣਾ ਪਵੇਗਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਹੀਨਾ ਬੇਕਾਰ ਜਾਵੇਗਾ

ਨੌਕਰੀ - ਕਮਾਈ ਅਤੇ ਖਰਚਾ ਬਰਾਬਰ ਰਹੇਗਾ, ਖਰਚਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰੋ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਪਤਨੀ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਸੁਭਾਅ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਰਹੇਗਾ।

ਉਪਾਅ - ਤੇਲ ਦਾਨ ਕਰੋ ।

11) ਕੁੰਭ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - ਇਸਤਰੀ ਜਾਤਕ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਫੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਬਚੋ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਾਫੀ ਘੱਟ, ਘੁੰਮਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੇਗਾ।

ਨੌਕਰੀ - ਪੈਸੇ ਦੀ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਉਦਾਸੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਰੁਟੀਨ ਠੀਕ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਮਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ, ਘਰੇਲੂ ਖਰਚੇ ਦਾ ਬਜਟ ਖਰਾਬ ਕਰੇਗਾ।

ਉਪਾਅ - ਸਫੇਦ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈ ਚੜ੍ਹਾਉ ।

12) ਮੀਨ ਰਾਸ਼ੀ

ਸਿਹਤ - 4, 5, 6 ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਜਿਆਦਾ ਰਹੇਗਾ।

ਪੜ੍ਹਾਈ - ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਚੱਲੋ, ਬੇਕਾਰ ਟਾਈਮ ਖਰਾਬ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ।

ਨੌਕਰੀ - ਕਮਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਬਚਤ ਪ੍ਰਤੀ ਧਿਆਨ ਘੱਟ ਰਹੇਗਾ ਭਾਵ ਖਰਚਾ ਰਹੇਗਾ।

ਪਰਿਵਾਰ - ਵੱਡਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਉ ਤਾਂ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ।

ਉਪਾਅ - ਸੁੰਦਰ ਕਾਂਡ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰੋ ।

ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਸਾਬਤ ਕਦਮ ਚੱਲਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ! ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਅਵਾਮ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸਰਬਰਾਹਾਂ ਦੇ ਡਗਮਗਾ ਰਹੇ ਕਦਮ ਔਝੜੇ ਰਾਹ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਹਿਬੂਬਾ ਮੁਫ਼ਤੀ ਦਾ ਵਿਸਫੋਟਕ ਬਿਆਨ, ਅਖੇ ਜੇ 35-ਏ ਧਾਰਾ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਵਾਦੀ 'ਚ ਲਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਆਨ ਉਦੋਂ ਦਾਗਿਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੀਰ-ਸਿਪਾਹੀ ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚ ਲਿਪਟ ਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤ ਰਹੇ ਸਨ।

ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੈਮੋਕ੍ਰੈਟਿਕ ਪਾਰਟੀ (ਪੀਡੀਪੀ) ਦੀ ਸਦਰ ਮਹਿਬੂਬਾ ਮੁਫ਼ਤੀ, ਅਸਾਮ ਦੀ ਸਈਦਾ ਅਨਵਰ ਤੈਮੂਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਹਿਲਾ ਸੀ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਨਾਲ ਉਹ 4 ਅਪਰੈਲ 2016 ਤੋਂ 19 ਜੂਨ 2018 ਤਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਰਹੀ। ਮਹਿਬੂਬਾ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰ 'ਚ ਸੁਰ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਰਹੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਪੀਡੀਪੀ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲੋਂ ਹਮਾਇਤ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਹ 'ਟੁੱਟ ਗਈ ਤੜੱਕ ਕਰ ਕੇ' ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਿਬੂਬਾ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਹੋਰ ਉੱਚੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ।

ਮਹਿਬੂਬਾ ਵਾਂਗ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਤਨਜ਼ੀਮਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵੀ ਜਿਹਾਦੀਆਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲਣ ਦੇ ਆਦੀ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਮਕਬੂਜ਼ਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹਨ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਖਮੀਰ ਹੀ ਅਲੱਗ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਖਿਜ਼ਾਂ 'ਚ ਵੀ ਕੇਸਰ ਖਿੜਦਾ ਹੈ। ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਾਪਾਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਕਾਰਨ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਕੇਸਰ 'ਚੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਵਰਗ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵਾਦੀ ਨਰਕ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ? ਹੁਸੀਨ ਵਾਦੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੁਸੀਨ ਸੁਪਨੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ? ਰੱਬ ਜਾਣੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲੋਕ/ਨੇਤਾ ਤਾਬੂਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੇ? ਪੁਲਵਾਮਾ ਵਿਚ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ ਦੇ 40 ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫਿਦਾਈਨ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੇ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਕਸ਼ੀਦਗੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਖ਼ੂਨ ਨਾਲ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ ਮਹਿਜ਼ 160 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਬਾਲਾਕੋਟ ਵਿਚ ਅਤੇ ਮਕਬੂਜ਼ਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਚਕੌਟੀ ਅਤੇ ਮੁਜ਼ੱਫਰਾਬਾਦ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਅੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਨੇਸਤੋ-ਨਾਬੂਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਖ਼ੂਨੀ ਹੱਲਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਵੀ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਜਾਂਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਹਸ ਦਾ ਮੁਜ਼ਾਹਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਬੁਰੇ ਦੇ ਘਰ ਤਕ ਪੁੱਜ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਰਾਰਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੰਜਾਬ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸਰਹੱਦੀ ਪੱਟੀ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹ ਸੂਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਦੇ ਕਥਨ ਅਨੁਸਾਰ ਜੰਗ ਕਿਸੇ ਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖ਼ੁਦ ਇਕ ਮਸਲਾ ਹੈ।

ਖ਼ੈਰ! ਸਾਡੇ ਜਾਂਬਾਜ਼ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਅਭਿਨੰਦਨ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਰਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੰਗ ਦੇ ਮੰਡਰਾ ਰਹੇ ਬੱਦਲ ਛਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਵੇਲਾ ਹੈ ਅੰਤਰਝਾਤ ਦਾ। ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹਿਬੂਬਾ ਮੁਫ਼ਤੀ ਵਰਗੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਲਈ। ਲਸ਼ਕਰ-ਏ-ਤੋਇਬਾ, ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਜਾਂ ਹੋਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਤਨਜ਼ੀਮਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹੀ ਮੁਨਕਰ ਹਨ।

ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਧਰਮ ਹੈ ਜੋ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਡੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਫਿਦਾਈਨ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦਾ 'ਬ੍ਰੇਨ ਵਾਸ਼' ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਮੈਦਾਨ-ਏ-ਜੰਗ ਵਿਚ ਲੜਦੇ ਹੋਏ 'ਸ਼ਹੀਦ' ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਜ਼ੰਨਤ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੱਤਰ ਹੂਰਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ! ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਲਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੀ ਜ਼ੰਨਤ ਨੂੰ ਜਹੱਨਮ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਹਿਬੂਬਾ ਮੁਫ਼ਤੀ ਵਰਗੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਤਿਰੰਗੇ ਬਾਰੇ ਵਿਵਾਦਤ ਬਿਆਨ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਬੁਲੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਅਜਿਹੇ ਬਿਆਨ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆਂ ਉਹ ਭੂਤਕਾਲ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਕਿ ਤੀਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਕੀ ਭੈਣ ਰੁਬਈਆ ਸਈਦ (23) ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ (ਜੇਕੇਐੱਲਐੱਫ) ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਲਿਦ ਮੁਫ਼ਤੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ ਵੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ।

ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਸਨ। ਰੁਬਈਆ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਖੂੰਖਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ ਗਈ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਫਾਰੂਕ ਅਬਦੁੱਲਾ ਰੁਬਈਆ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਬਦਲੇ 13 ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਨਾਲ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿ ਮਿਲੇਗੀ।

ਡਾ. ਅਬਦੁੱਲਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਰੁਬਈਆ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਪਰਤ ਆਈ। ਵਾਦੀ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪਰਵਾਜ਼ ਮਿਲੀ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੀਹ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 'ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਤਕ ਭਾਰਤ ਇਕ ਹੈ' ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਸਤਾਈ ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜਨ ਦੌਰਾਨ ਅਭਿਨੰਦਨ ਦਾ ਮਿਗ-21 ਕ੍ਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਮਿਗ 'ਚੋਂ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਰਾਹੀਂ ਛਲਾਂਗ ਲਗਾਉਣ ਵੇਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਮਕਬੂਜ਼ਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਉਤਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਖ਼ੈਰ! ਸਾਡਾ ਵੀਰ-ਸਿਪਾਹੀ ਸੁੱਖੀਂ-ਸਾਂਦੀਂ ਘਰ ਪਰਤਿਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਭਾਵੇਂ ਆਲਮੀ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਕੀਤੀ ਹੈ ਫਿਰ ਵੀ ਅਭਿਨੰਦਨ ਦੀ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਇਕ ਖਿੜਕੀ ਜ਼ਰੂਰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਿਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਫਿਰ ਕੇਸਰ ਖਿੜਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਲਾ! ਕੇਸਰ 'ਚੋਂ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਕਦੇ ਨਾ ਆਵੇ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਮਸ਼ਾਲ ਸਦਾ ਬਲਦੀ ਰਹੇ।

ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੱਡੇ ਭਟਕਾਅ ਅਤੇ ਭਰਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਸਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਹਾਰੇ ਹੋਏ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਸਮਝਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ।

ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਲਗਪਗ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਅਰਬ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੀ ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਜੀਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਮੋਜੋਮ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਕਦੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ। ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚ ਅਸਾਧਾਰਨ ਅਤੇ ਅਦੁੱਤੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਚਿੱਤੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਬਰ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਘਬਰਾਉਣ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹਾਲਾਤ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹ ਲਵੋ ਕਿ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅਯੋਗ ਹੋ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਹਾਰ ਗਏ ਹੋ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਹੌਸਲਾ ਹਾਰੇ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਖ਼ੁਦ 'ਤੇ ਸਹਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਰਗਾ ਬਹਾਦਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਲਿਹਾਜ਼ਾ, ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਖ਼ੁਦ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖੋ, ਦਿਲ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸੈਲਾਬ ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਵਗਿਆ ਜਾਵੇ।

ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜਦ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਕਿੱਥੇ ਭੁੱਲ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੀ-ਜਾਨ ਨਾਲ ਹਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲ ਜ਼ਰੀਏ ਇਨਸਾਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਿੱਤ ਸਿੱਖਦੇ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰੰਤਰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ। ਇਕਲੱਵਿਆ ਵਰਗਾ ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਅਨੋਖਾ ਹੈ। ਲਿਹਾਜ਼ਾ, ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਮਨ ਨੂੰ ਦੁਖੀ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹਰਾ ਸਕਦਾ।

-ਸ੍ਰੀਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ।

ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ 'ਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਰੁਚੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰੁਚੀ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਗੂਗਲ ਪਲੇਅ ਸਟੋਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਐਪਸ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਕੰਮ 'ਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ 'ਚ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਤੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ-ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਬੰਧੀ ਅਹਿਮ ਗੱਲਾ ਸਮਝਾਉਣ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ।

ਏਬੀਸੀ ਕਿਡਜ਼

ਇਹ ਐਪ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਚਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅਲਫਾਬੈੱਟਸ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣਾ ਤੇ ਲਿਖਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲਰਜ਼ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਲੇਅ ਸਕੂਲ ਤਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਇਕ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਐਪ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੂੰ ਅਲਫਾਬੈੱਟਸ ਪਛਾਨਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੋਨਿਕ ਸਾਊਂਡ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਆਦਿ ਮਨੋਰੰਜਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਿਖਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਉਹ ਉਂਗਲਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ, ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਲੇਟ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਇੰਟਰਫੇਸ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਬੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ। ਇਹ ਐਪ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟੀਚਰ ਮੋਡ ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਾਰਡ ਜਿਹੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਕੋਈ ਥਰਡ ਪਾਰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਇਸ ਲਈ ਸਿਖਾਉਣ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਐਪ ਪਲੇਅ ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਮੁਫ਼ਤ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਹਿੰਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਕਿਡਜ਼

ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਬੁੱਕਸ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰ ਐੱਮਬੀਡੀ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਇਹ ਐਪ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਪੜ੍ਹਨੀ-ਲਿਖਣੀ ਸਿਖਾਉਣ ਦਾ ਬਿਹਤਰੀਨ ਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੰਮ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਖੇਡਾਂ, ਹਿੰਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਤੇ ਹੋਰ ਐਪਸ ਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਮੋਡ ਮਿਲਣਗੇ। ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਚ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਨਾਲ ਉਚਾਰਨ, ਉਸ 'ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਉਂਗਲੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਖਾਣਯੋਗ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਿੰਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਮੋਡ 'ਚ ਹਰ ਵਿਅੰਜਨ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਇਕ-ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੇਡ ਮੋਡ 'ਚ ਹਰ ਵਾਰ ਇਕ ਨਵਾਂ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਉਹ ਕਿਸ ਅੱਖ਼ਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹੁਤ ਮਨੋਰੰਜਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕਰਾਸਵਰਡ ਪਜ਼ਲ ਫਾਰ ਕਿਡਜ਼

ਲਿਖਣਾ-ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖ ਰਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕਰਾਸਵਰਡ ਪਜ਼ਲ ਐਪ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਾਬਿਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ 'ਚ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਪੈਲਿੰਗ ਤੇ ਵਰਡਜ਼ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰਨਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰਖਦਿਆਂ ਇਸ 'ਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਕਰਾਸਵਰਡ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੱਖ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਐਪ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਡਰਾਇੰਗ ਫਾਰ ਕਿਡਜ਼

ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੋਚ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਉਭਾਰਨ 'ਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹੈ ਡਰਾਇੰਗ। ਇਹ ਐਪ ਤੁਹਾਡੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਇੰਗ ਪ੍ਰਤੀ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਐਪ 'ਚ ਡਰਾਅ ਕਰਨ ਲਈ 30 ਆਕਰਸ਼ਕ ਅੱਖ਼ਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਮਾਂਚਕ ਲੱਗੇਗੀ। ਇਸ ਦਾ ਇੰਟਰਫੇਸ ਸੌਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਨੀ ਸਾਊਂਡ ਇਫੈਕਟਸ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ 'ਚ 100 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਜ਼ ਤੇ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਹਨ।

ਹਿੰਦੀ ਕਿਡਜ਼ ਸਟੋਰੀ

ਦਾਦੀ-ਨਾਨੀ ਜਾਂ ਮਾਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿੱਸੇ-ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣੇ ਹੀ ਹੋਣਗੇ। ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅੱਜ ਇਕ ਹੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਐਪਸ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਕਮੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਕ ਐਪ ਹੈ ਹਿੰਦੀ ਕਿਡਜ਼ ਸਟੋਰੀ। ਇਸ 'ਚ ਏਕਤਾ 'ਚ ਬਲ, ਚਾਰ ਮਿੱਤਰ ਆਦਿ ਸੌ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੱਖਿਆਦਾਇਕ ਤੇ ਮਨੋਰੰਜਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਉਣਗੀਆਂ। ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਖ਼ੁਦ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ, ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਐਪ ਜ਼ਰੀਏ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਫਿਰ ਦੇਰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਬਣੋ ਸਮਾਰਟ।

ਮਾਸਟਰ ਸੰਜੀਵ ਧਰਮਾਣੀ - ਪਹਾੜ ਧਰਤੀ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸੱਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠੇ ਹੋਏ ਭਾਗ ਨੂੰ ਪਹਾੜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੀ ਹਲਚਲ ਨਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਤਲ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਸੌ ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਹਾੜ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਬਣਨ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਹਰ ਸਾਲ ਕੁਝ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਵਧਦੀ ਹੈ।

ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

ਪਹਾੜ ਅਕਸਰ ਰੇਤੀਲੇ ਪੱਥਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ, ਬਨਾਵਟ ਅਤੇ ਦਿੱਖ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।।ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ-ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜ, ਜੋ ਲਾਵੇ, ਰਾਖ ਤੇ ਅੰਗਾਰਿਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਠੰਡੇ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਸ਼ੰਕੂ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਛੇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਜਾਪਾਨ ਦਾ 'ਫਿਊਜ਼ਆਮਾ' ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ 'ਹੁੱਡ' ਤੇ 'ਰੇਨੀਅਰ' ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਰਬਤ ਹਨ। ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ 'ਚ ਪਰਤਦਾਰ ਪਹਾੜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗੁੰਬਦ ਪਹਾੜ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਾ ਪਰਬਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੌਥੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।

ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਦਰੱਖ਼ਤ, ਝਾੜੀਆਂ, ਬਰਫ਼, ਕੀਮਤੀ ਜੜ੍ਹੀਆਂ-ਬੂਟੀਆਂ, ਸਦਾਬਹਾਰ ਦਰੱਖ਼ਤ, ਭਾਂਤ-ਭਾਤ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਪੰਛੀ, ਪਰਿੰਦੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਪੌਣ-ਪਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਦੁੱਖਾਂ-ਤਕਲੀਫ਼ਾਂ ਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ 'ਚ ਹਿਮਾਲਿਆ, ਐਲਪਸ, ਯੂਰਾਲ ਤੇ ਇੰਡੀਜ਼ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ

ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਮਾਲਾ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 2413 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਐਵਰੈਸਟ ਹੈ, ਜੋ ਸਦਾ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਲੱਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈੱਸਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 8848 ਮੀਟਰ ਹੈ। ਅਚਾਰੀਆ ਹਜ਼ਾਰੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦਿਵੇਦੀ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਹਾੜ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ, ਸਤਪੁੜਾ, ਪੰਚਮੜੀ, ਨੀਲਗਿਰੀ ਆਦਿ ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦਾ ਮਾਊਂਟ ਆਬੂ।

ਆਇਰਸ ਪਹਾੜੀ

ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਆਇਰਸ ਪਹਾੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਰ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਡਾਕਾਰ ਪਹਾੜੀ 335 ਮੀਟਰ ਉੱਚੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਸਵੇਰ ਸਮੇਂ ਲਾਲ, ਫਿਰ ਬੈਂਗਣੀ ਤੇ ਬਾਅਦ 'ਚ ਪੀਲਾ, ਸੰਤਰੀ ਤੇ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਈ ਜਾਦੂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਬਣੇ ਹੋਏ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਕੋਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਵੇਰ ਸਮੇਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਜਦੋਂ ਆਇਰਸ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇੰਜ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ 'ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਘਰ' ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਪਹਾੜ ਚੜ੍ਹਨ 'ਚ ਔਖ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਸਾਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਸਮੇਂ ਔਖ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂਤਾਆਕਰਸ਼ਣ ਬਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਜਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਕੱਢਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਅਸੀਂ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਰਹੱਸਮਈ ਹੋਂਦ

ਪਹਾੜ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਵਰਖਾ ਲਿਆਉਣ, ਬਰਫ਼, ਜੜ੍ਹੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਰੈਣ ਬਸੇਰੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਡੈੱਥ ਵੈਲੀ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਮਾਨ ਪਹਾੜੀਆਂ, ਚਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖ਼ਲ ਦੇ ਗਤੀ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਰਹੱਸ ਲਗਪਗ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰਾਂ 'ਚ ਵੀ ਪਹਾੜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ਦੀ ਹਲਚਲ ਨਾਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਹਾੜ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਵਿਚ ਫਟਣ ਵਾਲੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨਾਲ ਵੀ ਪਹਾੜ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਾੜ ਇਕ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤਕ ਉੱਚੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਡੁੱਬੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਭਾਗ ਪਾਣੀ ਤੋਂ 'ਤੇ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਦੀਪ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਊਨਾ ਇਸ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਉਚਾਈ 9082 ਮੀਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈੱਸਟ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ੀ-ਮੁਨੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ, ਗੁਫਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਭਗਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਕਾਲ ਦੇ ਯੁਧਿੱਸ਼ਟਰ ਵੱਲੋਂ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਮੋਕਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਵ ਭਾਗ ਵਿਚ ਦਰੋਣ ਪਰਬਤ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਰਬਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਭਗਵਾਨ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੀ ਮੂਰਛਾ (ਬੇਹੋਸ਼ੀ) ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿਖੇ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਹਾੜ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹਨ। ਪਹਾੜ ਆਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਣ ਦੀ ਚਾਹਤ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਕੂਨ, ਹਰਿਆਲੀ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਹਾਸੋਹੀਣਾ ਪੱਖ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਤੇ ਅਨਮੋਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਿਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਵਿਚ ਹੀ ਰੁੱਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਾੜ'ਤੇ ਜਾਣ, ਉੱਥੇ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੀ ਫ਼ਾਇਦਾ?

ਸਾਨੂੰ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਪੈਦਲ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਗੰਦਗੀ, ਕਚਰਾ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ, ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਾਬੰਦ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਲਿਫਾਫੇ ਆਦਿ ਸੁੱਟਣ ਅਤੇ ਫੈਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਬਤਾਂ ਦੇ ਸਿਖ਼ਰਾਂ 'ਤੇ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫਾਫਿਆਂ ਦੀ ਪਰਤ ਬਰਫ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੀ ਥਾਂ ਮੁੜ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਤਾਨੁਕੂਲਿਤ ਕਮਰੇ, ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਪਹਾੜਾਂ ਲਈ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਬਹੁਮੰਜ਼ਿਲੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਹੱਦ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੈਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕਰਨਾ ਵੀ ਪਰਬਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਨਹੀਂ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਨੂੰ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਭੋਜਨ, ਖੇਤਰੀ ਸੱਭਿਅਤਾ, ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ, ਪਹਿਰਾਵੇ ਆਦਿ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੀਤ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਤੀਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

94785-61356

ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ - ਅੱਜ ਜਿਸ ਵੀ ਦਿਸ਼ਾ 'ਚ ਵੇਖੀਏ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਕਚਰਾ ਖਿਲਰਿਆ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ, ਛੱਪੜ, ਨਦੀਆਂ, ਨਾਲੇ ਅਤੇ ਸੀਵਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਬੋਤਲਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਜਾਮ ਹੋਏ ਪਏ ਹਨ। ਸੜਕਾਂ-ਰਸਤਿਆਂ 'ਤੇ ਜਗ•੍ਹਾ-ਜਗ•੍ਹਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਰੁਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ ਪਰ ਤਬਾਹਕੁੰਨ ਖੋਜ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਉਦਯੋਗ ਜਗਤ ਵਿਚ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਾਰਨ ਸਮਾਨ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਇਸਪਾਤ ਦੀ ਬਨਿਸਬਤ ਬੇਹੱਦ ਹਲਕਾ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਰਬਾਂ ਟਨ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲਾ ਸਮਾਨ ਸਸਤਾ ਮਿਲਣਾ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਧਾਰਨ ਸਾਬਣਦਾਨੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਸੋਫੇ, ਖਿੜਕੀਆਂ-ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਬੈੱਡ ਤਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਪਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰਾ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਬੇਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਿਕਾਣੇ ਲਗਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਸਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲਣ ਵਿਚ 50 ਸਾਲ, ਕੋਲਡ ਡਰਿੰਕ ਦੀ ਬੋਤਲ ਨੂੰ 400 ਸਾਲ ਅਤੇ ਕੁਰਸੀ ਨੂੰ ਔਸਤਨ 1000 ਸਾਲ ਲਗਦੇ ਹਨ। 1950 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ 8500 ਕਰੋੜ ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ 2018 ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ 4000 ਲੱਖ ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 9% ਹੀ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੀ ਬਾਕੀ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰਾਂ 'ਤੇ ਰੁਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਹਰ ਮੁਲਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਕਬਾੜਖਾਨਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਧਰਤੀ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਬੇਹੱਦ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬੇਕਾਰ ਕੂੜੇ ਸਮੇਤ ਟੋਇਆਂ (ਲੈਂਡਫਿੱਲ) ਵਿਚ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਟੋਇਆਂ ਵਿਚ ਦਬਾਇਆ ਪਲਾਸਟਿਕ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗਲ ਸੜ ਕੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਜੀਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕੈਮੀਕਲ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼, ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੀਣ ਲਈ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, Àੁੱਥੋਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਵਿਚ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨੂੰ ਨਾਈਲੋਨ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ੀਡੋਮੋਨਾਸ ਅਤੇ ਫਲੇਵੋਬੈਕ ਨਾਮਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਤੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗਰੀਨ ਹਾਊਸ ਗੈਸ ਮੀਥੇਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਹਾਨੀ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ।

ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰਾ ਸਮੇਤ ਸੀਵਰੇਜ ਪਾਣੀ (ਬਿਨਾਂ ਸੋਧੇ), ਨਦੀਆਂ ਨਾਲਿਆਂ ਰਾਹੀ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵੱਲ ਵਹਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਚਰਾ ਐਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਬਾਦੀ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੀਲ ਦੂਰ ਹਨ। ਇਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰ ਸਾਲ 900 ਲੱਖ ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 2050 ਈਸਵੀ ਤਕ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਮੱਛੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਕ ਸਰਵੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਵੇਲੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ 5525 ਕਰੋੜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪਦਾਰਥ ਤੈਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨਮਕ ਕਾਰਨ ਇਕ ਦੋ ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਗਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਗਲਣ ਨਾਲ ਬਿਸਫੀਨੋਲ ਏ, ਪੋਲੀਸਟਾਈਰੀਨ, ਡਾਈਥਾਈਹੈਕਸਿਲ ਫਥਾਲੇਟ, ਸਿੱਕਾ, ਕੈਡਮੀਅਮ ਅਤੇ ਪਾਰਾ ਨਾਮਕ ਜ਼ਹਿਰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਜੀਵ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਚੂਸ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੱਛੀਆਂ ਖਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੱਛੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰਾ ਇਨਸਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ 'ਤੇ ਅੱਤ ਦਾ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲਏ ਗਏ ਟੂਟੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 83 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਿਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਟੂਟੀਆਂ 94 ਫ਼ੀਸਦੀ ਨਾਲ ਇਕ ਨੰਬਰ, ਲੈਬਨਾਨ ਦੂਸਰੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੀਸਰੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਦੀਆਂ ਟੂਟੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਜੋ ਫਿਰ ਵੀ 72 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਸਾਲ ਵਿਚ 3000 ਤੋਂ 4000 ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਸੂਖ਼ਮ ਅੰਸ਼ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਸੋਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਸ਼ਾਂ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨਾਂ ਵਿਚ ਕੈਂਸਰ, ਨਾਮਰਦਗੀ, ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ, ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਲਾਂਗ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ, ਚਰਮ ਰੋਗ, ਅੰਨ•੍ਹਾਪਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਰੋਗ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅੰਸ਼ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਡਿਸਪੋਜ਼ੇਬਲ ਬੋਤਲਾਂ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘਾਤਕ ਅੰਸ਼ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਵਰਤ ਕੇ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਸਮੁੰਦਰ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤਾਂ ਇਸ ਕਚਰੇ ਨੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੱਛੂ, ਸ਼ਾਰਕ, ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਾਂ 'ਤੇ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੱਛੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਜੈਲੀ ਫਿਸ਼ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਲਾਸਿਟਕ ਦਾ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਾ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਜੈਲੀ ਫਿਸ਼ ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੁਲੇਖੇ ਨਾਲ ਕੱਛੂ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਜਾਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਭੁੱਖ ਕਾਰਨ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਜੂਨ 2018 ਨੂੰ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿਚ ਇਕ ਵੇਲ੍ਹ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਫਸ ਕੇ ਮਰ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚੋਂ 16 ਕਿੱਲੋ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਪੰਛੀ ਵੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰੇ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 90 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਭੁਲੇਖੇ ਨਾਲ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰਾ ਖਾ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਤੇ ਅਣਿਆਈ ਮੌਤ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਪੰਛੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੜ ਗਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਪਲਾਸਟਿਕ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰੇ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਅਵਾਰਾ ਗਊਆਂ ਹਨ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੇਤ ਗੰਦ ਮੰਦ ਖਾ ਕੇ ਮਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿੱਲੋਆਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਪਲਾਸਟਿਕ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰਾ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਕ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਵੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ, ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ, ਦੁੱਧ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ, ਪਾਨ ਮਸਾਲੇ ਦੇ ਪੈਕਟਾਂ, ਟਾਫੀਆਂ, ਚਾਕਲੇਟਾਂ, ਮੈਗੀ ਆਦਿ ਦੇ ਰੈਪਰਾਂ ਨਾਲ 100 ਕੁ ਗ੍ਰਾਮ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕੂੜਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੀ ਡਸਟਬਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਪਰ ਹੀ ਰੁਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਵੈਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਤੀਸਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਉੱਪਰ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ ਵਿਕਦੇ ਹਨ। ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਚਰੇ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ, ਜਦ ਤਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਗੰਭੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੱਲ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਲਾਸਟਿਕ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗੈਸ ਛੱਡਣ ਦੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੀਡਰ, ਅਫਸਰ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਾਲੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਯੋਗਦਾਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਕਚਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਕੇ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਦੇ ਹਨ।

9501100062

ਡਾ. ਜਗਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਵਾਡੀਆ - ਪਿਆਰ ਇਕ ਨਾਦ ਹੈ ਜੋ ਰੂਹ ਅੰਦਰ ਵੱਜਦਾ ਹੈ। ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਚਹਿਚਹਾਟ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਲਕਲ, ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਖਿੜਨਾ, ਪੌਣ ਦਾ ਵਗਣਾ ਪਿਆਰ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਇਨਸਾਨੀ ਕੈਮਿਸਟਰੀ, ਰੂਹ ਦੇ ਜਜ਼ਬਿਆਂ, ਪਵਿੱਤਰ ਚਾਹਤ ਦੇ ਸੁਖਾਵੇਂ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਸਮੁੰਦਰ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਕੇ ਤਰ ਗਏ। ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਜਿਊਣਾ, ਸਦਾਚਾਰ-ਸੰਜਮ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਨੂੰ ਆਪੇ 'ਤੇ ਹੰਢਾਉਣਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਨਜ਼ਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਤਰ ਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਘਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਹੱਬਤ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੀ ਬਦਲ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਛੋੜੇ ਦਾ ਦਰਦ ਵੀ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਸਿਰ-ਧੜ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਪਿਆਰ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਹੀਂ ਵਿਸਰਦਾ ਭਾਵੇਂ ਉਮਰਾ ਬੀਤ ਜਾਵੇ। ਰੂਹ ਵਿਚ ਉਤਰ ਜਾਣਾ ਹੈ ਪਿਆਰ, ਪਿਆਰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿਚ ਉਤਰ ਕੇ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਅ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਿਉਂ? ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਰੁੱਸਣਾ-ਮਨਾਉਣਾ ਤੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਪਲ ਬਿਤਾਉਣੇ ਹੀ ਹੈ ਪਿਆਰ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਆਦਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰਾਹੀਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸੁੱਤੇ ਜਜ਼ਬੇ ਜਗਾਵੇ

ਪਿਆਰ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਹੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਤਕਣੀ ਸੁੱਤੇ ਜਜ਼ਬੇ ਜਗਾ ਦੇਵੇ। ਰੂਹ ਨੂੰ ਨੂਰੋ-ਨੂਰ ਕਰ ਦੇਵੇ ਤੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਮਹਿਕਾਂ ਖਿਲਰੀਆਂ ਜਾਪਣ, ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ। ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤੰਗੀਆਂ-ਤੁਰਸ਼ੀਆਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਮਹਿਲ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਕਰਦੀਆਂ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਤ੍ਰੇੜਾਂ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਿਕਵੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਪਿਆਰ ਦੀ ਡੋਰ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਿਆਰ। ਪ੍ਰੇਰਕ ਬਣ ਕੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੁਖ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ, ਨਵੇਂ ਸੁਪਨੇ, ਉਮੰਗਾਂ ਭਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਰੀਆਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਘਟਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਿਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਦੋ ਘੜੀਆਂ ਦਾ ਸਾਥ ਵੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਦੂਰੀ ਸਹਿਣ ਕਾਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਿਆਰ। ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਦਿਲ 'ਚ ਵਸਦਾ ਹੈ। ਹਿ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਣ ਤੇ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਪੁਲ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਬਿਨਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਖਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਤਣਾਅ ਰਹਿਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਪੁਲ਼ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਬਿਨਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਖਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਤਣਾਅ ਰਹਿਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਕੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਹੈ। ਸਿਆਣਿਆਂ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਸਦਾ ਪਿਆਰ ਭਾਵਨਾ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖੋ,ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਤਾਂ ਕਿ ਮਨੋਬਲ ਉੱਚੇ ਰਹੇ। ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸਮਝੌਤੇ ਬਿਨਾਂ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਨਿਭਦਾ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸਾਡੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਉਤਰੇ। ਸਾਥੀ ਵਿਚ ਪੂਰਨਤਾ ਜਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਪਦੰਡ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਸੌਟੀ ਹੈ। ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਕਰ ਕੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਆਪਣੇਪਨ ਤੇ ਨਿੱਜਤਾ ਨੂੰ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਕੇ ਸਦਾ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਪਿਆਰ ਦੀ ਸਹਿਜ ਤੋਰ

ਪਿਆਰ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਜੁਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸੱਚੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਤੋਰ ਸਹਿਜ ਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨਾ, ਦੋਸਤ ਬਣਾਉਣਾ ਤੇ ਫਿਰ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਣਾ ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ, ਸਮਝ, ਗੰਭੀਰਤਾ ਤੇ ਸ਼ਿੱਦਤ ਇਕੋ ਜਿੰਨੀ ਹੋਵੇ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਪਰਪੱਕਤਾ ਵੀ ਭਿੰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਸਿਰਫ਼ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ। ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਜਗਦੀ ਜੋਤ ਹੈ ਜੋ ਰੁਮਾਂਸ ਜਗਾਉਂਦਾ, ਉਦਾਸ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰਦਾ ਹੈਸ਼ ਇਹ ਇਕ ਤਰੰਗ ਹੈ, ਦੀਵਾਨਗੀ ਹੈ। ਜੇ ਪਿਆਰ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ ਤਾਂ ਰੁਮਾਂਸ ਪਗਡੰਡੀ। ਰੁਮਾਂਸ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨਾਲ ਹੀ ਮੂੰਹ 'ਚ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਜਿਹੀ ਉਤਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਖ਼ੁਦਾ ਦਾ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਹੁਸੀਨ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ ਪਿਆਰ। ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ। ਪਰ ਪਿਆਰ ਦਾ ਹੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਹੋਣ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਨਿਰਸੁਆਰਥ ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਿਆਰ ਦਾ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹਾਂ ਵਿਚ ਸੁਗੰਧ ਘੁਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਜ਼ਾਕ ਬਣਿਆ ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤਾ

ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਪਿਆਰ ਦਾ ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਇਕ ਮਜ਼ਾਕ ਜਿਹਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵੀ ਅਨਬਣ ਹੋਈ ਨਹੀਂ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਾ ਟੁੱਟਣ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਰਖ ਕੇ, ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸਗੋਂ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਸਥਾਈ ਪਿਆਰ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਏ। ਵਿਆਹ ਉਪਰੰਤ ਪਿਆਰ ਭਾਵਨਾ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਤਾ ਰਖਦੀ ਹੈ।

ਅੱਜ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਨਿਤ ਕਲੇਸ਼ ਵਧਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਤਾਲਮੇਲ ਤੇ ਇਕਸੁਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਚੰਦ ਤਾਰੇ ਤੋੜ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿਆਹ ਪਿੱਛੋਂ ਚਕਨਾਚੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ, ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਨਾਤਾ ਰੱਖਣ ਦੀ, ਤੂੰ-ਤੂੰ ਮੈਂ-ਮੈਂ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੀ ਡੋਰ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦੀ, ਤਬਦੀਲੀ ਤੇ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ।

ਤੇਜ਼ ਰੱਖੋ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਧਾਰ

ਖ਼ਲੀਲ ਜਿਬਰਾਨ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ 'ਜਦੋਂ ਪਿਆਰ ਦਰ 'ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਉ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਆਰ ਰੂਹ ਦੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਉਪਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੇ ਇਕ ਵਾਰ ਇਹ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਦਾ ਪਿਆਰ ਦੀ ਧਾਰ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਰੱਖੋ, ਨੇੜਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ।' ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਅਣਦੇਖੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੇ ਐਡਜਸਟ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪਿਆਰ ਦੀ ਗੰਢ ਨੂੰ ਪੀਡਾ ਰਖਦੀ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਫੁਲਵਾੜੀ 'ਚ ਖਿੜੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਸਦਾ ਮਹਿਕਦਾ ਰੱਖਣਲਈ ਅਸੀਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕੰਮਾਂ ਵੱਲ ਲਾ ਕੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਬਗ਼ੀਚੀ ਮਹਿਕਦੀ ਰੱਖੋ। ਸਦਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਰੱਖੋ ਕਿਉਂਕਿ ਬਲਵਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ ਵਧੀਆ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਵਫ਼ਦਾਰੀ ਦੀ ਜੋਤ

ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੋਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਵਫ਼ਦਾਰੀ ਦੀ ਜੋਤ ਜਗਦੀ ਰਖੀ ਜਾਏ, ਮਿਲ ਬੈਠ ਕੇ ਸਮੱਸਿਆਦਾ ਹਲ ਕੱਢਿਆ ਜਾਏ। ਜੇ ਲੋੜ ਪਵੇ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤਾ ਤੋੜ੍ਵ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਮਿੱਤਰਾਂ ਜਾਂ ਮੈਰਿਜ ਥਰੈਪੀ ਜਾਂ ਮੈਰਿਜ ਕਾਊਂਸਲਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਪਿਆਰ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਅਧੂਰਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 'ਜਿਸ ਪਿਆਰੇ ਸਿਉਂ ਨੇਹੁ ਤਿਸ ਆਗੈ ਮਰਿ ਚਲੀਐ' ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿਚ ਦ੍ਰਿੜ ਸਥਾਨ ਦਿਓ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਜੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਇਕੱਲ ਵਿਚ ਗੁਜ਼ਾਰਨ ਤਾਂ ਨੇੜਤਾ ਸਦਕਾ, ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਪਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਲ਼ਤਫਹਿਮੀਆਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਜੇ ਪਿਆਰ ਹੀ ਵਿਛੜ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ? ਪਿਆਰ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਚਾਨਣ ਦਾ ਉਹ ਦਾਇਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ ਅੰਤ ਤੇ ਅੰਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਚਾਨਣ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਚਾਨਣ ਦੇ ਪੋਟਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਚਾਨਣ ਦੇ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ।

98555-84298

ਧਰਮਪਾਲ ਸਾਹਿਲ - ਗ਼ਦਰੀ ਬਾਬੇ ਬਾਬੂ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਨਮ ਭੋਇੰ ਪਿੰਡ ਸਾਹਰੀ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਦਾ ਜੰਮਪਲ ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਰਾਏ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਖੋਜਕਾਰੀ ਵਿਚ ਇਕ ਉੱਘੜਵਾਂ ਹਸਤਾਖਰ ਹੈ। ਮੋਹਣ ਲਾਲ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਜਸਵੰਤ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ 18 ਮਈ 1975 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਹੋਣਹਾਰ ਬੱਚੇ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਤਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਿੰਡ ਸਾਹਰੀ ਦੇ ਹੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅੱਵਲ ਰਹਿ ਕੇ ਕੀਤੀ। ਡਾ. ਮਨਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾ. ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਦਦ ਨੂੰ ਉਹ ਕਦੇ ਭੁਲਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਦਸਵੀਂ ਮਗ਼ਰੋਂ ਇਹ 45 ਕਿੱਲੋ ਵਾਲਾ ਗਭਰੂ ਕੁਲਫੀਆਂ ਦੀ 80 ਕਿਲੋ ਦੀ ਪੇਟੀ ਸਾਈਕਲ 'ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਾਰਾ-ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੁਲਫੀਆਂ ਵੇਚਦਾ। ਇੰਜ ਸਾਰਾ-ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਗਲੀ ਗਲੀ, ਘਰ ਘਰ ਹੋਕਾ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਖੱਲ਼ੀਆਂ ਪਈਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹਿ ਕੇ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਖੇ ਬੀ. ਏ. ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਈ.ਟੀ.ਟੀ. ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਲੈ ਲਿਆ। ਈ.ਟੀ.ਟੀ. ਪਾਸ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ 1997 ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ, ਨੈਣਵਾਂ ਵਿਖੇ ਬਤੌਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤੀ ਹੋ ਗਈ।

ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਇਸ ਸਿਰੜੀ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਤੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰੜੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀ.ਏ, ਬੀ.ਐੱਡ,ਐੱਮ.ਏ.,ਐੱਮ.ਐੱਡ,ਯੂ ਜੀ ਸੀ,ਅਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ ਡੀ.ਫੋਕਲੋਰ ਵਿਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਰਾਏ ਹੁਣ ਤਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਨਮਾਨਿਆ ਵੀ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਫ਼ਰ ਅਤੇ ਰਚਨਾਸ਼ੀਲਤਾ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਪੇਸ਼ ਹਨ :

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਐਨੇ ਸਖ਼ਤ ਤੇ ਰੁਝੇਵੇਂ ਭਰੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲਿਖਣ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗੀ?

ਪੜ੍ਹਣ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਮੈਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਬਾੜ ਖ਼ਰੀਦਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਰੱਦੀ ਦੀਆਂ ਖੁਰਜੀਆਂ ਭਰ ਕੇ ਘਰ ਲਿਆਏ। ਉਸ ਰੱਦੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਅੱਠਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਨੂੰ ਰਸੂਲ ਹਮਜਾਤੋਵ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਮੇਰਾ ਦਾਗ਼ਿਸਤਾਨ' ਮਿਲ ਗਈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਇਕ ਨੁੱਕਰ ਚੂਹਿਆਂ ਵਲੋਂ ਕੁਤਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੇਰਾ ਮੋਹ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਹੋਇਆ ਸਗੋਂ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਇੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮੇਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਖੁਰਾਕ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਦਸਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸ਼ਿਵ ਜ਼ਬਾਨੀ ਚੇਤੇ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਤੁਹਾਡੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਛਪੀ?

ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲੇ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਅੰਗੜਾਈ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ 'ਮੋਹ ਮਾਇਆ' ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਲੋਂ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲੇ ਸਾਹਿਤਧਾਰਾ ਵਿਚ ਛਪੀ।

ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ।

ਮੇਰੀਆਂ ਹੁਣ ਤਕ ਦਰਜਨ ਕੁ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਚਿਰਾਗ, ਕਹਾਣੀਧਾਰਾ, ਪ੍ਰਤੀਮਾਨ ਆਦਿ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਯਥਾਰਥ ਤੋਂ ਉਗਮਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਤਰ ਗੈਬੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਸਾਧਨ ਵਿਹੂਣੇ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਨਿਤਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜਾਗਦੇ ਸਿਰਾਂ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਕੂੜ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਥੋਥੀਆਂ ਮਿੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਵਾਂਗ ਇਸ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਜਾਗਦਿਆਂ, ਸੌਂਦਿਆਂ, ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ, ਗੁੜ੍ਹਦਿਆਂ ਇਹ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਰਿੱਝਦੀ ਪਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨਾ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰਦਾ ਹਾਂ।

ਤੁਸੀਂ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਂਜ ਤੁਹਾਡਾ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਕਿਹੜਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ?

ਮੈਂ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਹੇਠ 'ਦੁਆਬੇ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਧਿਐਨ' ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਦਾ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਝੋਲੇ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸੈੱਟ ਰੱਖ ਕੇ ਦੁਆਬੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚਲੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਕੋਲੋਂ ਦੋ ਢਾਈ ਸੌ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦੁਰਲੱਭ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਜੇ ਵੀ ਲੋਕ ਧਾਰਕ ਸਮਗਰੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਰਮਾਇਆ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਪਾਸ ਸਾਂਭਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਥੀਸਿਜ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਚੀਰ ਫਾੜ ਹੈ।

ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵਾਦ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਏ ਹੋ?

ਮਾਨਵਵਾਦ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਗੱਲ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਜਾਗਦਾ ਹੈ ਉਹ ਮੇਰਾ ਹੈ।

ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਲੇਖਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਏ।

ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ, ਮਹਾਤਮਾ ਜੋਤੀਬਾ ਫੂਲੇ, ਗੋਰਕੀ, ਰਸੂਲ ਹਮਜਾਤੋਵ, ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ, ਪ੍ਰਿੰ. ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ, ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਕਾਲੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ।

ਆਪਣੀਆਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਪੰਸਦੀਦਾ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।

ਜਾਤ ਪਾਤ ਦਾ ਬੀਜ ਨਾਸ਼, ਗੁਲਾਮਗਿਰੀ, ਮਾਂ, ਮੇਰਾ ਦਾਗਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੇਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼।

ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ?

ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿਰਜਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬੂਰ ਨਹੀਂ ਪੈ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਮੈਂ ਬੜਾ ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਪਤਨੀ ਨੇ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਪੂਰਾ ਜਿੰਮਾ ਸਾਂਭੀ ਰਖਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤਕ ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਇ ਕੀ ਹੈ?

ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਸਮਾਜ ਦਾ ਨਿਰਪੱਖ ਅੰਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟੋਹਣਾ, ਪਰਖਣਾ, ਪੜਚੋਲਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰ ਕੇ ਨਵੇਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵੀ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਇਸ ਮਿਆਰ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਉਤਰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਸੱਚੀ ਮੁੱਚੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਤੌਰ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਇਸ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਲ ਵਿਚ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਸਮਾਗਮ ਵੀ ਕਰਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਿਖਣ, ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ 'ਤੇ ਇਹ ਡਟ ਕੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਪੁਸਤਕ ਕਲਚਰ ਵਿਕਸਤ ਨਾ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਨ ਸਮਝਦੇ ਹੋ?

ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਦੀਆਂ ਤਕ ਜੰਗਾਂ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿਚ ਉਲਝੇ ਰਹੇ। ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਤਾਕਤਵਰ ਜੁੱਸਿਆਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਹ ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਿਚ ਹੀ ਗਲਤਾਨ ਰਹੇ। ਜੇ ਦੱਖਣ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਬਜ਼ੀ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਰੱਖੀ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੌ ਦੋ ਸੌ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਪਿੱਛੇ ਜੇ ਦਸ ਵੀਹ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਕਾਇਆ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਰਸਾਲਾ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਹਰ ਮਹਿੰਗੀ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਸ਼ੈਅ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ ਪਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਣ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਾਲਾ ਸੰਤਾਪ ਨਾ ਭੋਗਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਮੈਰਿਜ ਪੈਲਸਾਂ ਵਾਲਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦਾ। ਪਰ ਹੁਣ ਗ਼ਦਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮੇਲਿਆਂ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਜਾਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਗੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸ਼ੁੱਭ ਸ਼ਗਨ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ?

ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇਕ ਲੰਬੇ ਚੌੜੇ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹਰ ਕੋਣੇ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਲਗਪਗ 13 ਕਰੋੜ ਤਬਕੇ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਸ਼ਾਹੀ ਰੁਤਬਾ ਹਾਸਿਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਕਰ ਕੇ ਜਦੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸਿਮਟ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਰਸਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਮਸਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣਾ ਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਤਾਹੀਓਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਤੇ ਟਿਕ ਸਕੇਗੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਜਜ਼ਬਾਤ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਚਲੀ ਪੰਜਾਬੀ। ਉਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰੀ ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਤੇ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲੀ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ?

ਲਿਖਣ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਕ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸ ਬੱਚੇ ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ਵਰਗੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਸੇਧ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸੇ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਤੀਰ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਲਾਇਆ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਾÀਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਿਲੇਬਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਵੀ ਇੰਚਾਰਜ ਸਨ। ਹਰ ਹਫਤੇ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਕਿਤਬ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ।

ਮੈਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਮੇਰੀ ਹਰ ਰਚਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੋਧ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਸੁਝਾÀ ਵੀ ਦਿੰਦੇ। ਉਨਾਂ੍ਹ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਨਾਲ ਮੈਂ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਅਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੇਰਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਨਾਤਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਡੀ ਜੀ ਐੱਸ ਈ ਨੇ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਕ ਦੋ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤਾਂ ਇਕ ਦੋ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਕੱਢ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ ਪਰ ਮੇਰੇ ਇਹ ਸਖ਼ਤੀ ਬੜੇ ਕੰਮ ਆਈ।

ਮੈਂ ਚਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸਾਹਰੀ ਦੇ 'ਸਿਰਜਣਧਾਰਾ' ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਸਾਲਾਨਾ ਰਸਾਲਾ ਕੱਢਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ ਨਸਰਾਲਾ ਤੋਂ 'ਨਵਕਿਰਣ' ਰਸਾਲਾ ਕੱਢ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਵੀ ਨੰਨ੍ਹੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਰਚਨਾਵਾਂ ਛਪੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਨੰਨ੍ਹੇ ਲੇਖਕ ਜ਼ਰੂਰ ਵੱਡੀਆਂ ਪਿਰਤਾਂ ਪਾਉਣਗੇ।

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਹੜਾ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਰਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ?

ਆਦਿਧਰਮ ਲਹਿਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਬਾਬੂ ਮੰਗ ੂਰਾਮ ਮੁਗੋਵਾਲੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਾਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜਿਹੜੀ 550 ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਸੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਦਿਧਰਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਮਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਰਜੀਵੜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਤਾਂ ਹੁਣ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ, ਆਂਢ ਗੁਆਂਢ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦਾ ਮਨ ਵਿਚ ਧਾਰਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਆਦਿਧਰਮ ਮੰਡਲ ਦੇ ਆਗੂ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕੁਝ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨੂੰ ਲੋਕਧਾਰਕ ਸਮਗਰੀ ਵਾਂਗ ਟਟੋਲਣ ਦਾ ਮੇਰਾ ਯਤਨ ਹੋਵੇਗਾ।

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਤਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਾਹਤਿਕ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਸਾਹਤਿਕ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ।

ਪੀਐੱਚਡੀ ਮਗਰੋਂ ਵੀ ਮੇਰੀ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਵਚਿ ਰੁਚੀ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਗ਼ਦਰ ਲਹਰਿ ਤੇ ਖੋਜ ਦਾ ਕੰਮ ਅਰੰਭਆਿ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪੰਿਡ ਦੇ ਅਣਗੌਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬੂ ਹਰਨਾਮ ਸੰਿਘ ਸਾਹਰੀ, ਜਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਮਾ ਕਾਂਸਪਰੇਸੀ ਅਧੀਨ ੧੯੧੬ ਵਚਿ ਫਾਂਸੀ ਲੱਗੀ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਇਕ ਇਤਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਖਿਆਿ ਹੈ। ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਮੈਂ @ਬਾਬੂ ਮੰਗੂਰਾਮ ਮੁਗੋਵਾਲੀਆ : ਗ਼ਦਰੀ ਯੋਧੇ ਤੇ ਆਦ ਿਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਪੁਸਤਕ@ ਲਖੀ ਹੈ । ਹੁਣ ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ @ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹਾ ਹਾਂ। ਕਹਣਿ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕ ਿਮੈਂ ਹੁਣ ਤਕ ਜੰਿਨਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਆਿਂ ਹਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ।

9876156964

ਅੱਜ ਦੀ ਗ੍ਰਹਿ ਸਥਿਤੀ : 3 ਮਾਰਚ 2019, ਐਤਵਾਰ, ਫੱਗਣ ਮਹੀਨਾ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ, ਦਵਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ੀਫਲ।

ਅੱਜ ਦਾ ਰਾਹੂਕਾਲ : ਸ਼ਾਮ 04.30 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਤਕ।, ਅੱਜ ਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਦਿਸ਼ਾਸ਼ੂਲ : ਪੱਛਮ ਤੇ ਪੂਰਬ।, ਅੱਜ ਦਾ ਪੁਰਬ : ਪ੍ਰਦੋਸ਼।, ਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਭੱਦਰਾ : ਸ਼ਾਮ 04.29 ਤੋਂ ਰਾਤ 5.49 ਵਜੇ ਤਕ।, ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਪੁਰਬ : ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ।, ਪੰਚਕ : ਰਾਤ 01.44 ਵਜੇ ਤੋਂ 09 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਰਾਤ 01.18 ਵਜੇ ਤਕ।

ਕੱਲ੍ਹ 4 ਮਾਰਚ, 2019 ਦਾ ਪੰਚਾਂਗ : ਸੰਵਤ ਵਿਰੋਧਕ੍ਰਿਤ 2075, ਸ਼ਕੇ 1940, ਉੱਤਰਾਇਨ, ਦੱਖਣ ਗੋਲ, ਸ਼ਿਸ਼ਿਰ ਰੁੱਤ, ਫੱਗਣ ਮਹੀਨਾ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ, ਤ੍ਰੈਦਸ਼ੀ ਮਗਰੋਂ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ, ਸਰਵਨ ਨਛੱਤਰ ਮਗਰੋਂ ਘਨਿਸ਼ਠਾ ਨਛੱਤਰ, ਪਰਿਧ ਯੋਗ ਮਗਰੋਂ ਸ਼ਿਵ ਯੋਗ, ਮਕਰ 'ਚ ਚੰਦਰਮਾ ਮਗਰੋਂ ਕੁੰਭ 'ਚ।

ਮੇਖ : ਵਪਾਰਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮ 'ਚ ਰੁਝ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਝਾਨ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਰਹੇਗਾ।

ਬਿ੍ਖ : ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਨਮਾਨ ਵਧੇਗਾ। ਆਰਥਿਕ ਪੱਖ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਬੰਧਾਂ 'ਚ ਮਿਠਾਸ ਆਵੇਗੀ। ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਤੇ ਸਨੇਹ ਮਿਲੇਗਾ। ਵਪਾਰਕ ਯੋਜਨਾ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗੀ।

ਮਿਥੁਨ : ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਪ੍ਭਾਵ ਤੇ ਵੱਕਾਰ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਸਨ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲੇਗਾ। ਸਮਾਜਿਕ ਸਨਮਾਨ ਵਧੇਗਾ।

ਕਰਕ : ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਸੁਖਮਈ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਰਥਿਕ ਪੱਖ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਪਾਰਕ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਚੰਗੀ ਹੈ।

ਸਿੰਘ : ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮਾਂ 'ਚ ਰੂਚੀ ਲਓਗੇ। ਜੀਵਿਕਾ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਆਰਥਿਕ ਪੱਖ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੋਹਫ਼ੇ ਜਾਂ ਸਨਮਾਨ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਕੰਨਿਆ : ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਵੱਧ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਆਰਥਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ 'ਚ ਜੋਖਮ ਨਾ ਚੁੱਕੋ। ਮਨ ਅਣਪਛਾਤੇ ਡਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੋਚ ਕੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈਣ ਹੀ ਹਿੱਤਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ।

ਤੁਲਾ : ਸ਼ਾਸਨ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਰਹੇਗਾ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਸੁਖਮਈ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਆਵੇਗਾ।

ਬਿ੍ਸ਼ਚਕ : ਜੀਵਿਕਾ ਖੇਤਰ 'ਚ ਤਰੱਕੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੋਹਫ਼ੇ ਜਾਂ ਸਨਮਾਨ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਪ੍ਭਾਵ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲੇਗਾ।

ਧਨੁ : ਨਿੱਜੀ ਸਬੰਧ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣਗੇ। ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਧਨ, ਯਸ਼ ਤੇ ਕੀਰਤੀ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਪਾਰਕ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਰਹੇਗਾ।

ਮਕਰ : ਧਨ, ਅਹੁਦਾ, ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ 'ਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਰਚਨਾਤਮਕ ਕੰਮਾਂ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਰਹੇਗਾ। ਵਪਾਰਕ ਯੋਜਨਾ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲੇਗਾ।

ਕੁੰਭ : ਜੀਵਨਸਾਥੀ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਤੇ ਸਨੇਹ ਮਿਲੇਗਾ। ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਝਾਨ ਵਧੇਗਾ। ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਮਿਠਾਸ ਆਵੇਗੀ। ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ।

ਮੀਨ : ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਪ੍ਭਾਵ ਤੇ ਵੱਕਾਰ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸੁਖਦ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ 'ਚ ਮਿਠਾਸ ਆਵੇਗੀ।

-ਡਾ. ਦੁਰਗਾ ਦੱਤ ਪਾਂਡੇ

ਭੋਗ ਅਤੇ ਵੈਰਾਗ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਤਿਆਗ। ਭੋਗ ਦਾ ਤਿਆਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, 'ਭੋਗ ਵਿਚ ਤਿਆਗ' ਕਰਨਾ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਤਾਂ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ, ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਸਵਾਦ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਖਾਣੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਜਿਊਣਾ ਸਗੋਂ ਜਿਊਣ ਲਈ ਖਾਣਾ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਭੋਗ ਹੀ ਤਿਆਗ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਭੋਗ ਤੋਂ ਤਿਆਗ ਵੱਲ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਵਿਚ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਜਾ ਛੱਡਣ ਦਾ। ਤਿਆਗ ਵਿਚ ਤਕਲੀਫ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸੁੱਖ ਬੁੱਧੀ ਵਸਤੂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਉਹ ਭੋਗ ਵਿਚ ਉਲਝਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਭੋਗ ਵਿਚ ਪਲ ਭਰ ਦੇ ਸੁੱਖ ਦੀ ਉਮੀਦ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਲੈ ਡੁੱਬਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਕੌੜੀ ਵੇਲ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਨੂੰ ਬਦਹਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਅੰਤ ਵਿਚ ਖ਼ੁਦ ਬਦਹਾਲ ਹੋ ਕੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਦਾ ਗ੍ਰਾਸ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਭੋਗ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਵੇਂ-ਉਵੇਂ ਤਿਆਗ ਦੀ ਵਰਤੀ ਗਾੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤਿਆਗ 'ਵਰਤ' ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੈਰਾਗ ਤਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਕਰਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਬੱਚੇ ਦੀ ਰੁਚੀ ਬੰਟਿਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੰਟੇ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਦਤ ਛੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੰਟੇ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਦਤ ਤਾਂ ਗਈ ਪਰ ਧਨ ਦਾ ਮੋਹ ਵਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਤਿਸੰਗ ਨਾਲ ਬੁੱਧੀ ਵਿਚ ਵਿਵੇਕ ਜਗਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧਨ ਅਰਥਹੀਣ ਲੱਗਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਮੰਜ਼ਿਲ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਪੌੜੀਆਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਛੱਡਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਮੁਗਦਰ ਫੇਰਨ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਹ ਚੁੱਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ। ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਉਹ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਤਿਆਗ ਤੋਂ ਵੈਰਾਗ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਕਰਮ ਸਹਿਤ ਸਭ ਕੁਝ ਤਿਆਗਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਨਾਂ 'ਵੈਰਾਗ' ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਲੱਗ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਹੌਸਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਦੇ ਅੱਗੇ ਹੈ ਵੈਰਾਗ। ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਪਲਾਇਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਹੌਸਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ ਵੈਰਾਗ ਹੋ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁੰਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਾਪ ਦੋਵੇਂ ਬੰਧਨਕਾਰੀ ਹਨ। ਤਿਆਗੀ ਹੀ ਸੰਨਿਆਸੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਚ ਪਰਮ ਸ਼ਾਂਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਖੰਡ ਸਮਾਧੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵੈਰਾਗ ਤਾਂ ਪੁੰਨ ਦਾ ਵੀ ਤਿਆਗ ਹੈ।

ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੧ ਚਉਪਦੇ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਮੇਰੈ ਹੀਅਰੈ ਰਤਨੁ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਬਸਿਆ ਗੁਰਿ ਹਾਥੁ ਧਰਿਓ ਮੇਰੈ ਮਾਥਾ ॥ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਿਲਬਿਖ ਦੁਖ ਉਤਰੇ ਗੁਰਿ ਨਾਮੁ ਦੀਓ ਰਿਨੁ ਲਾਥਾ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ਭਜੁ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਸਭਿ ਅਰਥਾ ॥ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਜੀਵਨੁ ਬਿਰਥਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮੂੜ ਭਏ ਹੈ ਮਨਮੁਖ ਤੇ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਨਿਤ ਫਾਥਾ ॥ ਤਿਨ ਸਾਧੂ ਚਰਣ ਨ ਸੇਵੇ ਕਬਹੂ ਤਿਨ ਸਭੁ ਜਨਮੁ ਅਕਾਥਾ ॥੨॥

ਯੋਗੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ : Happy MahaShivratri 2019 ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵ ਕੈਲਾਸ਼ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਭੰਗ-ਧਤੂਰੇ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਹਨ। ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਭਗਤਾਂ 'ਚ ਭੇਦਭਾਵ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਲਗਾਅ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ 'ਚ ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਅਨੇਕ ਵਿਧਾਨ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਾਅ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਲਾਂ, ਅਨਾਜਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿਅ ਸਾਤਵਿਕ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਉਪਾਅ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵਪੁਰਾਣ ਮੁਤਾਬਕ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਮਨਚਾਹਿਆ ਫਲ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧਤੂਰੇ ਦੇ ਇਕ ਲੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਭ ਫਲ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲਾਲ ਡੰਠਲ ਵਾਲਾ ਧਤੂਰਾ ਪੂਜਾ 'ਚ ਸਰਬੋਤਮ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਗਸਤਯ ਦੇ ਇਕ ਲੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਪਾਰ ਯੱਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਤੁਲਸੀਦਲ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲਾਲ ਅਤੇ ਚਿੱਟਾ ਅੱਕ, ਅਪਾਮਾਰਗ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਦੇ ਇਕ ਲੱਖ ਫੁੱਲ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਪਾ ਦੇ ਇਕ ਲੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸ਼ਿਵਪੂਜਾ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਰਵਰੀ ਦੇ ਇਕ ਲੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਦੂਪਹਰੀਆ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਲਸੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਮੀਪੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੁੱਲ ਸ਼੍ਰੀਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਜੂਹੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਘਰ 'ਚ ਅਨਾਜ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਨੇਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੈਫਾਲਿਕਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨ ਨਿਰਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਰ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਵਪੂਜਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਈ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਪੀੜਾ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਮੁਤਾਬਕ ਉੱਗਣ ਵਾਲੇ ਫੁੱਲ ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਲੱਖ ਬੇਲਪੱਤਰ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਸਤਾਂ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ

ਮਹਾ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ (Happy MahaShivratri 2019) ਦੇ ਪਾਵਨ ਪੁਰਬ ਮੌਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਜਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਜਲ ਨਾਲ, ਦੁੱਧ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਦੁੱਧ ਸਮੇਤ ਗੁੜ ਵਾਲੇ ਜਲ ਨਾਲ, ਤੀਰਥ ਸਥਲਾਂ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਜਲ ਨਾਲ, ਗੰਨੇ ਦੇ ਰਸ ਨਾਲ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦਹੀ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਈ ਭਗਤ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਸਮੇਂ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ, ਕਿਸੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਖਜੁਰਾਹੋ ਦੇ ਸ਼ਿਵ ਸਾਗਰ ਆਦਿ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ੁੱਧੀ ਲਈ ਅਨੁਸ਼ਠਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਇਸ਼ਨਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵੱਛ ਵਸਤਰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਨੂੰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਮੰਦਰਾਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬਰਤਨ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਸੂਰਜ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਯਾਨਿ ਤ੍ਰਿਦੇਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੀ ਤਿੰਨ ਜਾਂ ਸੱਤ ਵਾਰ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਵਿਧਾਨ ਹੈ। ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਫਿਰ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਅਰਥ

ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਪੂਜਾ ਵਿਚ ਛੇ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰਥ ਵੀ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦਾ ਜਲ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਠ ਵਿਚ ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੀਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰ ਅਤੇ ਬੇਲ ਦੇ ਪੱਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੰਦੂਰ ਪੁੰਨ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਲ਼ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਧੁੱਪ, ਅੰਨ, ਧਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੀਪਕ ਜੋ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰਜਵੱਲਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਪਾਨ ਦੇ ਪੱਤੇ ਜੋ ਸੰਸਾਰਕ ਸੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਤੋਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਰੁਦਰਾਭਿਸ਼ੇਕ

ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪੂਜਨ ਤੇ ਰੁਦਰਾਭਿਸ਼ੇਕ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਰੁਦਰਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਜਲਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਧਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ 'ਤੇ ਗਊ ਦੁੱਧ ਨਾਲ, ਸੁੱਖ ਸਮ੍ਰਿੱਧੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗਊ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਤੇ ਮੇਵੇ ਦੇ ਘੋਲ ਨਾਲ, ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਲਈ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ, ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੇਤੂ ਮੱਖਨ ਜਾਂ ਘੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਭੂਮੀ ਹਵਨ ਤੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੇਤੂ ਸ਼ਹਿਦ ਨਾਲ ਰੁਦਰਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦੈ।

ਪੰਡਤ ਦੀਪਕ ਪਾਂਡੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ (Happy MahaShivratri 2019) ਦੀ ਪੂਜਾ ਬਿਨਾਂ ਰਾਤ ਜਗਰਾਤਾ ਕੀਤੇ ਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਇਹ ਪੁਰਬ 4 ਮਾਰਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜੋ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਪੂਜਾ ਦੇ ਚਾਰ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਮ 6.01 ਤੋਂ 9.09 ਤਕ, ਦੂਸਰਾ 9.10 ਤੋਂ 12.18 ਤਕ, ਤੀਸਰਾ 12.19 ਤੋਂ ਤੜਕੇ 3.28 ਤਕ ਅਤੇ ਚੌਥਾ 3.29 ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 6.34 ਤਕ।

ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਦਾ ਹੈ ਮਹੱਤਵ

ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਆਰਾਧਨਾ ਅਤੇ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਬੇਹੱਦ ਫਲਦਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਯੋਗ, ਸਾਧਨਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵੀ ਸਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ 'ਤੇ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਧਨ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸੰਤਾਨ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਧ ਜਲ, ਤੀਰਥ ਸਥਲਾਂ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਜਲ, ਗੰਨੇ ਦਾ ਰਸ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫੁੱਲ, ਦੁੱਧ, ਦਹੀ, ਸੀਤਲ ਜਲ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲਾਭਕਾਰੀ ਫਲਦਾਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰੋ ਪੂਜਾ

ਸ਼ਿਵ ਭੋਲੇ ਨਾਥ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਮੇਖ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਸਮੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ, ਬ੍ਰਿਖ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਅੱਕ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ, ਮਿਥੁਨ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਸਮੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ, ਕਰਕ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਬੇਲ ਪੱਤਰਾਂ ਨਾਲ, ਸਿੰਘ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਧਤੂਰੇ ਨਾਲ, ਕੰਨਿਆ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇ ਲੋਕ ਸਮੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਕਨੇਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ, ਤੁਲਾ ਰਕਮ ਵਾਲੇ ਅਕੌੜੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ, ਬ੍ਰਿਸ਼ਚਕ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਸਮੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ, ਧਨੁ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਨਾਲ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੀਲ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨਾਲ, ਕੁੰਭ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਕਨੇਰ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨਾਲ ਅਤੇ ਮੀਨ ਰਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਬੇਲ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਕਨੇਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁੱਭ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ (Happy MahaShivratri 2019) ਦਾ ਪੁਰਬ ਬੜਾ ਹੀ ਖਾਸ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਖਾਸੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਖਾਸ ਮੌਕੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਇਕ ਅਨੋਖੇ ਮੰਦਰ ਬਾਰੇ ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਇਹ ਖਾਸ ਮੰਦਰ ਅਚਲਗੜ੍ਹ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ 'ਚ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮਾਉਂਟ ਆਬੂ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਅਚਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪੈਰ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਚਲਗੜ੍ਹ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ 'ਤੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਅਚਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੇ ਪਹਾੜ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਟਿਕੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਗੂਠਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਪਹਾੜ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।

ਅਚਲੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਚੰਪਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਰੱਖ਼ਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਦਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਦੋ ਕਲਾਤਮਕ ਖੰਭਿਆਂ 'ਤੇ ਧਰਮ ਕਾਂਟਾ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ਿਲਪਕਲਾ ਵੀ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਅਤੇ ਅਦਭੁਤ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਦਵਾਰਕਾਧੀਸ਼ ਮੰਦਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਗਰਭਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵਾਰਹ, ਨਰਸਿੰਘ, ਵਾਮਨ, ਕਸ਼ਯਪ, ਮਤਸਯ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਰਾਮ, ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ, ਬੁੱਧ ਤੇ ਕਲੰਗੀ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਵਾਰੀ ਅਰਬੁਦ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਸਿਥਤ ਨੰਦੀਵਰਧਨ ਹਿੱਲਣ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਿਮਾਲਾ 'ਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਭੰਗ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨੰਦੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਨੰਦੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਹਿਮਾਲਾ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨੂੰ ਅਰਬੁਦ ਪਹਾੜ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਹਿੱਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਜੋ ਅੱਜ ਤਕ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ : ਭਾਰਤ ਦਾ most wanted ਅੱਤਵਾਦੀ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੀਡੀਆ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਸਰਗਨਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ਉਰਦੂ ਨੇ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੀਡੀਆ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਝੂਠੀਆਂ ਹਨ। ਓਧਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਹਾਲੇ ਤਕ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ 'ਚ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੀ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵੀ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਖ਼ਬਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਰਗਨਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੇ ਬਾਲਾਕੋਟ ਹਮਲੇ 'ਚ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ ਤੇ ਫਿਰ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੂਸਰਾ ਕਿਡਨੀ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਜਾਂ ਫਿਰ ਲੀਵਰ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।

ਪਾਕਿ ਦਾ ਦਾਅਵਾ- ਮਸੂਦ ਦੀ ਮੌਤ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੂਚਨਾ ਮੰਤਰੀ ਫਵਾਦ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਮੁਖੀ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਫਿਲਹਾਲ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ। ਐਤਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ 50 ਸਾਲਾਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੀ ਜਿਉਂਦੇ ਜਾਂ ਮਰੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਪਾਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਦਾਅਵਾ

ਬਾਲਾਕੋਟ 'ਚ ਏਅਰ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹ ਮਹਿਮੂਦ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਨੇ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਬਾਅਦ 'ਚ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਆਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਅਜ਼ਹਰ ਦੀ ਕਿਡਨੀ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਡਾਇਲਸਿਸ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੀਵਰ ਕੈਂਸਰ ਜਿਹੀ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਤਕ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ।

ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ, ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ : ਈਟੀਟੀ ਟੈਟ ਪਾਸ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਧਿਆਪਕ ਯੂਨੀਅਨ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 5 ਵਜੇ ਵਾਟਰ ਸਪਲਾਈ 'ਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਸਬ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਟੈਂਕੀ 'ਤੇ ਚੜ ਕੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚੋਂ ਇਕੱਤਰ ਹੋਏ ਲਗਭਗ 200 ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਨਾਅਰੇਬਾਜੀ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸਬੰਧੀ ਪਤਾ ਲਗਦਿਆਂ ਹੀ ਪੁਲਿਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾ ਪੈ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਚੌਂਕੀ ਇੰਚਾਰਜ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ ਅੰਕੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਐੱਸਐੱਚਓ ਸਦਰ ਅਤੇ ਡੀਐੱਸਪੀ ਦਿਹਾਤੀ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀਪਕ ਕੰਬੋਜ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਕੇ ਨੋਕਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਸਬੰਧੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੋਈ ਸੁਣਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲਗਭਗ 14500 ਈਟੀਟੀ ਟੈਟ ਪਾਸ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਧਿਆਪਕ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਰੁੱਲ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਅੱਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਡੇ 5 ਸਾਥੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਜਤਿੰਦਰ ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਸੰਦੀਪ ਸੰਗਰੂਰ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਅਬੋਹਰ, ਕਰਨਵੀਰ ਸੰਗਰੂਰ ਅਤੇ ਜਗਸੀਰ ਸੰਗਰੂਰ ਟੈਂਕੀ 'ਤੇ ਚੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਸਾਥੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤਕ ਸਰਕਾਰ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਅਸੀਂ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਖਮਿਆਜਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਲੈਕਸ਼ਨਾਂ 'ਚ ਭੁਗਤਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਘਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇਣ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਕਰਨ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਜਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਦੀਪਅਮਨ ਮਾਨਸਾ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਨਿਰਮਲ ਜੀਰਾ, ਅਮਨਦੀਪ ਸੱਗੂ, ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਸਮਾਣਾ ਆਦਿ ਅਧਿਆਪਕ ਆਗੂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ (PM Narendra Modi) ਦਾ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਖ਼ੂਬ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਡਿਸਲੈਕਸੀਆ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ (Dyslexia Allegedly) ਇਕ ਮਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਦਿਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਇਹ ਮਜ਼ਾਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਡ੍ਰਿਵਨ ਸੋਲਿਊਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਆਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਕੀਤਾ।

ਅਸਲ ਵਿਚ ਬੀਤੇ ਸ਼ਨਿਚਰਵਾਰ 'ਸਮਾਰਟ ਇੰਡੀਆ ਹੈਕਾਥਾਨ 2019' (Smart India Hackathon 2019) ਲਈ ਹੀ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੀ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ (PM Narendra Modi) ਨੂੰ ਡਿਸਲੈਕਸੀਆ ਪੀੜਤ ਬੱਚਿਆਂ (Dyslexia Children) ਲਈ ਇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਬੱਚੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਪੇਰਸ਼ਾਨੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਦੋਖੋ ਵੀਡੀਓ-

ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਦੱਸ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਨੂੰ ਵਿਚਾਲੇ ਰੋਕਦੇ ਹੋਏ ਪੁੱਛਿਆ, 'ਕੀ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 40-50 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦਾਮੰਦ ਹੋਵੇਗਾ?' ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ ਦੇ ਇੰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹੀ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੱਸਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਵੀ ਹਾਂ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਪੀਐੱਮ ਮੋਦੀ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਰੁੱਕਦੇ ਉਹ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, 'ਅਜਿਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।' ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਫਿਰ ਹੱਸਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧ ਅਸਟਪਦੀਆ